روشن فکری و تلاش برای اصلاح شعور دینی در آسیای میانه
نویسندگان
چکیده
جایگاه دین در جهان بینی معارف پروران تاجیک و تناسب افکار دینی و دنیایی در آثار آن ها و به طور کلی درک دیدگاه روشن فکران دربارۀ دین، موضوع بحث مقالۀ حاضر است. بدین منظور، نخست مفهوم روشن فکری براساس دیدگاه نظریه پردازان این حوزه تبیین شده و در ادامه خصوصیات این پدیده در دورۀ نو، چه در اروپا و چه شرق، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق مطالعات انجام شده، هرچند عامل برانگیزندۀ معارف پروری انگیزه های خارجی بوده، خود معارف پروری در زمینۀ آرمانی و فرهنگیِ شرقی شکل یافته است. معارف پروری در آسیای میانه همچون دیگر کشورهای همسایه پیش از همه نتیجۀ عکس العمل درمقابل استعمار و احساس عقب ماندگی است؛ بنابراین، متفکران ترقی خواه این کشورها برای رهایی از این وضعیت درپی دستیابی به شهرت و عظمت ازدست رفتۀ خود از طریق تجدید شعور اسلامی برآمدند. در این مقاله نگارنده پس از بررسی وضعیت امارت بخارا در نیمۀ دوم عصر نوزده و تحلیل عقاید نظریه پردازان مختلف، به این نتیجه رسیده است که کاربست خرد در امور دینی یکی از شروط اساسی روشن فکران ترقی خواه برای تحقق اصلاحات و روشنگری بوده است. ایشان در ادامه با تبیین اهداف حرکت معارف پروری و اصلاح دینی در شرق، ضمن تأکید بر تفاوت موجود بین حرکت اصلاح طلبی و معارف پروری، تحولات در شعور دینی را یکی از ویژگی های مهم معارف پروری دانسته است. به باور نگارنده، یکی از مهم ترین خصوصیت ایدئولوژی اصلاحات که معارف پروران بدان گرویده اند، تفسیر و تأویل تازه ای از توحید و کلمۀ شهادت است. طبق این تفسیر، توحید بیشتر خصوصیت اجتماعی- سیاسی کسب کرده و به عنوان روند ایدئولوژی حرکت ملی- آزادی خواهی علیه رژیم های استبدادی بدل می شود.
منابع مشابه
روشن‌فکری و تلاش برای اصلاح شعور دینی در آسیای میانه
جایگاه دین در جهان‌بینی معارف‌پروران تاجیک و تناسب افکار دینی و دنیایی در آثار آن‌ها و به‌طور کلی درک دیدگاه روشن‌فکران دربارۀ دین، موضوع بحث مقالۀ حاضر است. بدین منظور، نخست مفهوم روشن‌فکری براساس دیدگاه نظریه‌پردازان این حوزه تبیین شده و در ادامه خصوصیات این پدیده در دورۀ نو، چه در اروپا و چه شرق، مورد بررسی قرار گرفته است. طبق مطالعات انجام‌شده، هرچند عامل برانگیزندۀ معارف‌پروری انگیزه‌های خ...
متن کاملسنت «چراغ روشن کنی» اسماعیلیان آسیای میانه
سنت «چراغ روشن کنی» یکی از باشکوه ترین آیین های مذهب جماعت اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، افغانستان و شمال پاکستان است که در میان اهالی این مناطق با نام های «دعوت»، «دعوت پیر شاه ناصر» و «چراغ روشن کنی» معروف است. دربارۀ تاریخ پیدایش این آیین و فلسفۀ آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی چون برتلس و ا. خماروف بر این باورند که «چراغ روشن کنی» تاریخ خیلی قدیمی داشته و از آیین مهرپرستی و دین زردشتی برای اسماع...
متن کاملشعور شهروندی (6) شعور داوری دینی
شعور شهروندی (6) شعور داوری دینی حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1 1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خلاصه تبعیت از متخصص احکام دینی یعنی مجتهد، مانند مراجعه به هر متخصص دیگر، امری کاملاً عقلانی و منطقی است که تقلید نام نهاده شده است. آنچه در این میان مورد بحث است، قلمرو این تقلید و تبعیت می‌باشد. وقتی آن روش عقلانی و منطقی به درستی مورد تطبیق قرار گیرد...
متن کاملآسیای میانه؛ ایران و اسلام
مذهب و سیاست در جهان اسلام همسایة دیواربه‌دیوار یکدیگرند. تحولات کنونی منطقه نیز، خواه بهار عربی، بیداری اسلامی یا افراط‌گرایی مذهبی نامیده شود، تأکیدی بر این واقعیت است. اما باز گشت مذهب به سیاست چندان هم بی‌دغدغه نیست؛ ظاهراً، نیروی مذهب چهره‌ای ژانوسی دارد و هم‌زمان دو گرایش متخالف از خود نشان داده است: سازنده و مخرب، افراط‌گرایی مذهبی و اصلاح زندگی. پیدایی نظام جمهوری اسلامی ایران در سال 197...
متن کاملشعور شهروندی (۶) شعور داوری دینی
شعور شهروندی (6) شعور داوری دینی حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1 1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خلاصه تبعیت از متخصص احکام دینی یعنی مجتهد، مانند مراجعه به هر متخصص دیگر، امری کاملاً عقلانی و منطقی است که تقلید نام نهاده شده است. آنچه در این میان مورد بحث است، قلمرو این تقلید و تبعیت می باشد. وقتی آن روش عقلانی و منطقی به درستی مورد تطبیق قرار گیرد،...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
رودکی ( پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی )جلد ۹، شماره ۱۹، صفحات ۸۱-۱۰۶
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023